مقدمه: واریس پا چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
واریس پا یکی از شایع‌ترین اختلالات عروقی است که به صورت برجسته و پیچ‌خورده شدن رگ‌های سطحی پا دیده می‌شود. علت اصلی آن، نارسایی دریچه‌های وریدی است که موجب بازگشت غیرطبیعی خون به سمت پایین پا می‌شود. این پدیده از نظر علمی “Venous Reflux” یعنی بازگشت معکوس جریان خون وریدی نام دارد.
زمانی که عملکرد دریچه‌های یک طرفه‌ی وریدها مختل شود، خون به‌جای حرکت به سمت قلب، به عقب بازمی‌گردد و در پاها تجمع می‌یابد. نتیجه آن، بزرگ و پیچ‌خورده شدن سیاهرگ‌ها و بروز علائمی مانند:
- احساس سنگینی و درد در پا
- ورم مچ یا ساق پا
- خارش یا تغییر رنگ پوست
- ظاهر ناخوشایند رگ‌های برجسته
عوامل مستعدکننده‌ی واریس
- سابقه خانوادگی
- افزایش سن
- بارداری
- چاقی
- ایستادن یا نشستن طولانی
- استفاده از داروهای هورمونی
امروزه با پیشرفت فناوری، روش‌های کم تهاجمی مانند درمان واریس پا با لیزر جایگزین جراحی‌های سنتی شده‌اند که اثربخشی بالا و دوران نقاهت بسیار کوتاهی دارند.
چگونگی انجام درمان واریس پا با لیزر
درمان واریس پا با لیزر یک روش دقیق، کم تهاجمی و سرپایی است که با استفاده از انرژی حرارتی، رگ‌های معیوب را مسدود می‌کند. این فرآیند به بدن اجازه می‌دهد تا خون را از طریق رگ‌های سالم‌تر هدایت کند.
مراحل انجام درمان
1. ارزیابی با سونوگرافی داپلر: محل دقیق ریفلاکس وریدی مشخص می‌شود.
2. بی حسی موضعی: در مسیر رگ مورد نظر.
3. وارد کردن فیبر لیزری نازک: درون رگ تحت هدایت سونوگرافی.
4. تابش لیزر: گرما باعث بسته شدن دیواره رگ می‌شود.
5. پانسمان سبک و استفاده از جوراب فشاری.
این روش معمولا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و بیمار همان روز مرخص می‌شود.
انواع روش‌های لیزر در درمان واریس پا
لیزر اندوواسکولار (Endovenous Laser Therapy - EVLT)
در این روش فیبر لیزری داخل رگ قرار می‌گیرد. با تابش انرژی، دیواره ورید منقبض و بسته می‌شود. بدن پس از مدتی رگ بسته شده را جذب می‌کند.
لیزر سطحی (Surface Laser Therapy)
در این روش پرتو لیزر از سطح پوست به رگ‌های سطحی تابانده می‌شود و برای درمان وریدهای کوچک و رگ‌های عنکبوتی مناسب است.
مزایای کلیدی درمان واریس پا با لیزر
| مزیت | توضیح |
|---|---|
| کم‌تهاجمی و بدون جراحی | بدون نیاز به برش یا بخیه |
| دوره نقاهت کوتاه | بازگشت به کار طی ۱ تا ۲ روز |
| زیبایی ظاهری بالا | عدم ایجاد اسکار یا تغییر رنگ پوست |
| موفقیت درمان بالا | بالای ۹۵٪ طبق مطالعات PubMed |
| بی‌درد یا درد خفیف | فقط بی‌حسی موضعی |
| سرپایی و ایمن | بدون نیاز به بستری در بیمارستان |
| قابل انجام برای اکثر بیماران | از جمله افراد مسن یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای |
جدول مقایسه مزایای کلیدی درمان واریس پا با لیزر
دوران نقاهت درمان واریس پا با لیزر
- بازگشت به فعالیت‌های روزمره در همان روز یا روز بعد.
- استفاده از جوراب فشاری برای ۷ تا ۱۰ روز.
- اجتناب از ورزش سنگین تا یک هفته.
- پیاده روی سبک روزانه برای بهبود جریان خون.
طبق گزارش NHS، بیش از ۸۰٪ بیماران ظرف ۷ روز فعالیت عادی خود را از سر می‌گیرند.
عوارض احتمالی درمان واریس پا با لیزر
این درمان در بیشتر بیماران بی‌خطر است، اما عوارض خفیف و موقتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کبودی خفیف
- احساس کشیدگی در مسیر رگ
- التهاب سطحی (فلبیت)
- تغییر رنگ موقت پوست
- در موارد نادر، سوختگی یا آسیب عصبی
متن انگلیسی
Laser therapy is most effective for small varicose veins and spider veins, but lasers are also used in endovenous ablation therapy to treat larger veins.
منبع نقل قولترجمه فارسی
درمان با لیزر برای واریس‌های کوچک و رگ‌های عنکبوتی موثرترین است، اما لیزرها همچنین در درمان وریدهای بزرگ‌تر در روش آبلیشن درون‌وریدی نیز استفاده می‌شوند.
هزینه درمان واریس پا با لیزر
هزینه بر اساس وسعت درگیری و نوع لیزر بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار برای هر پا متغیر است (طبق داده‌های NIH ).
در ایران، بسته به شهر و نوع دستگاه، هزینه معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان است و برخی بیمه‌ها آن را جزئی پوشش می‌دهند.
تفاوت جراحی باز و لیزر واریس پا
| ویژگی | جراحی باز | لیزر واریس |
|---|---|---|
| نوع بیهوشی | عمومی | موضعی |
| دوره نقاهت | ۲ تا ۴ هفته | ۱ تا ۲ روز |
| اسکار و جای زخم | دارد | ندارد |
| احتمال عود | ۱۵٪ | کمتر از ۵٪ |
| درد بعد از عمل | متوسط تا زیاد | خفیف |
| بستری شدن | نیاز دارد | ندارد |
جدول مقایسه جراحی باز و درمان واریس پا با لیزر
متن انگلیسی
EVLA treatment had lower rates of clinical recurrence than conventional surgery in the short term.
منبع نقل قولترجمه فارسی
در مقایسه با جراحی سنتی، درمان با لیزر درون وریدی میزان کمتری از عود بالینی را در کوتاه‌مدت نشان داد.
مراقبت‌های بعد از درمان واریس پا با لیزر
- استفاده از جوراب فشاری به مدت ۱۰ روز.
- بالا نگه داشتن پا هنگام استراحت.
- پیاده روی منظم روزانه.
- پرهیز از ایستادن طولانی.
- اجتناب از دوش داغ و سونا تا ۵ روز.
- مراجعه برای پیگیری سونوگرافی پس از ۴ تا ۶ هفته.
درمان واریس پا با لیزر چقدر تاثیر دارد؟
مطالعات PubMed (2023) نشان داده‌اند که نرخ موفقیت EVLT در بسته شدن کامل رگ معیوب ۹۴ تا ۹۸ درصد است.
نرخ بازگشت مجدد واریس در سه سال اول کمتر از ۱۰ درصد گزارش شده است.
عواملی مانند چاقی، بارداری مجدد و عدم استفاده از جوراب فشاری می‌تواند احتمال عود را افزایش دهد.
سه سناریوی واقعی درمان واریس پا با لیزر (مطالعات موردی)
سناریو ۱: خانم ۴۵ ساله – خانه‌دار با واریس متوسط ساق پا
شرح وضعیت:
خانم الف. با سابقه سه زایمان طبیعی و ایستادن طولانی‌مدت هنگام انجام کارهای خانه، از حدود دو سال قبل دچار احساس سنگینی و درد تدریجی در ساق پای چپ شده بود. سونوگرافی داپلر نشان داد ریفلاکس ورید صافن بزرگ (GSV) از ناحیه زانو تا مچ وجود دارد.
مداخله درمانی:
فیبر لیزری از طریق برش میلی‌متری در ناحیه‌ی پایین زانو وارد شد و تحت هدایت سونوگرافی، انرژی ۱۴۷۰ نانومتر به رگ معیوب اعمال گردید. عمل در حدود ۴۵ دقیقه انجام شد.
نتیجه:
بیمار دو ساعت پس از عمل مرخص شد. در روز بعد توانست بدون درد به کارهای روزمره بپردازد. کبودی خفیفی تا سه روز وجود داشت که با جوراب فشاری و پیاده‌روی منظم برطرف شد. در بررسی پس از ۶ هفته، رگ بسته‌شده کاملاً جذب و درد ساق کاملاً از بین رفته بود.
نظر بیمار:
“باورم نمی‌شد بدون جراحی و بخیه، بعد از چند ساعت بتوانم راه بروم. حالا نه دردی دارم نه رگ‌های برجسته‌ای.”
سناریو ۲: مرد ۳۸ ساله – کارمند اداری با واریس ناشی از ایستادن طولانی
شرح وضعیت:
آقای ب. در یک شرکت خدماتی روزانه بیش از ۸ ساعت ایستاده کار می‌کرد. از چند ماه قبل دچار احساس فشار و خستگی در هر دو پا، مخصوصاً عصرها می‌شد. ظاهر وریدهای برجسته و خارش شبانه از مهم‌ترین شکایات بود.
مداخله درمانی:
با توجه به وضعیت دوطرفه، درمان ابتدا بر روی پای راست با روش EVLT انجام شد. در حین عمل بی‌حسی موضعی کامل بود و بیمار تنها گرمای خفیف حس کرد. روز بعد توانست به فعالیت عادی بازگردد.
نتیجه:
در هفته‌ی اول تورم خفیف و احساس کشیدگی در مسیر رگ گزارش شد که با کمپرس سرد و جوراب فشاری رفع شد. پس از چهار هفته رگ‌ها صاف و پوست یکنواخت‌تر شد. برای پای چپ نیز یک ماه بعد درمان مشابه صورت گرفت.
نظر پزشک:
“در بیمارانی مثل ایشان، علت اصلی شغلی است. درمان با لیزر نه‌تنها مؤثر است، بلکه اگر عادات حرکتی اصلاح شود، احتمال عود زیر ۵٪ خواهد بود.”
سناریو ۳: خانم ۲۹ ساله – ورزشکار حرفه‌ای با رگ‌های سطحی و دغدغه زیبایی
شرح وضعیت:
در یک دونده نیمه‌حرفه‌ای، رگ‌های عنکبوتی نازک روی ساق و مچ پا ظاهر شده بود که صرفاً جنبه‌ی زیبایی داشت. نداشتن علائم بالینی (درد یا ورم) و نتایج سونوگرافی طبیعی نشان داد تنها درمان سطحی نیاز دارد.
مداخله درمانی:
تحت لیزر سطحی Nd:YAG، پرتوهای کوتاه به نواحی ریز تابانده شد. هیچ بی‌حسی یا آماده‌سازی خاصی لازم نبود و هر جلسه حدود ۱۵ دقیقه طول کشید.
نتیجه:
قرمزی خفیف تا ۲۴ ساعت اول برطرف شد. بعد از دو هفته پوست کاملاً صاف و یکنواخت شد. بیمار پس از روز سوم تمرینات سبک خود را از سر گرفت.
جمع‌بندی پزشک:
“در بیماران جوان با وریدهای سطحی، لیزر سطحی جایگزین تزریق یا جراحی زیبایی است و نتایج ظاهری چشم‌گیرتری دارد.”
جمع‌بندی
درمان واریس پا با لیزر یکی از پیشرفته ترین و کم‌عارضه ترین روش‌های درمانی برای نارسایی‌های وریدی است.
این روش در مقایسه با جراحی سنتی، مزایایی چون:
- سرعت بالای بهبودی
- کاهش درد
- نتایج زیبایی عالی
- امکان انجام سرپایی
را دارد. امروزه بسیاری از انجمن‌های عروقی دنیا از جمله American Venous Forum و NICE (UK)، درمان لیزری را گزینه‌ی انتخابی اول برای بیماران مبتلا به واریس متوسط تا شدید معرفی کرده‌اند.
سوالات متداول درباره درمان واریس پا با لیزر
سوالات متداول
خیر، فقط بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود و بیمار در طول عمل دردی حس نمی‌کند.
احتمال عود بسیار پایین است (زیر ۱۰٪) و معمولا به علت عوامل جدید مثل چاقی یا بارداری اتفاق می‌افتد.
فعالیت سبک بلافاصله مجاز است، اما ورزش شدید بهتر است پس از دو هفته شروع شود.
اغلب بیماران طی ۴ تا ۶ هفته شاهد بهبود کامل و محو رگ‌ها هستند.
بستگی به نوع بیمه و علت درمان دارد؛ اگر درمان جنبه درمانی داشته باشد، برخی بیمه‌ها بخشی از هزینه را پرداخت می‌کنند.
برای بیشتر بیماران مؤثر است؛ فقط در موارد خاصی از وریدهای بسیار بزرگ ممکن است نیاز به ترکیب با روش‌های دیگر باشد.
اگرچه درمان لیزر اندوواسکولار بسیار مؤثر است، برخی بیماران ممکن است نیاز به جلسات تکمیلی داشته باشند تا وریدهای کوچک یا سطحی که در جلسه اول به‌طور کامل درمان نشده‌اند، درمان شوند.
منابع
- UpToDate – Techniques for endovenous laser ablation for the treatment of lower extremity chronic venous disease
- WebMD – Varicose Veins and Spider Veins: Symptoms and Treatment
- NIH – Varicose Veins Overview
- Medscape – Varicose Veins Treatment and Management
- NHS – Varicose Veins Treatment
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران
