علائم بارداری از روی چهره چیست؟
بارداری یک دوره مهم از زندگی زنان است و شناخت علائم بارداری از همان ابتدا به تشخیص زودهنگام بارداری، مراقبت‌های به‌موقع بارداری، پیشگیری از عوارض ناخواسته و آمادگی برای زایمانی سالم نقش بسیار مهمی دارد.
علائم بارداری از روی چهره مادران در ماه‌های اول ممکن است مشخص شود، البته این علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و شایع‌ترین آن پف صورت می‌باشد. با این حال برای تشخیص قطعی، فرد باید آزمایش‌های پزشکی و تست‌های معتبر را انجام دهد. این علائم در بسیاری از زنان به وضوح دیده می‌شوند و شامل تغییر رنگ پوست، پف‌کردن و تیرگی زیر چشم‌ها، تورم بینی، خشک شدن یا تغییر رنگ لب‌ها و ... هستند.
در ادامه این مطلب از مجله دیجی‌مراقب، علائم بارداری از روی چهره و امکان تشخیص آن از این طریق را بیشتر بررسی می‌کنیم.
ویدئوی خلاصه مقاله تشخیص بارداری از روی چهره
بررسی علائم بارداری در زنان
پیش از آشنایی با علائم بارداری از روی چهره، لازم است در ابتدا با علائم عمومی بارداری آشنا شویم. حاملگی با تغییرات فیزیولوژیکی و نوسانات هورمونی شروع می‌شود و علائم آن ممکن است در افراد مختلف به‌صورت‌های متفاوتی بروز پیدا کند. با این حال، شایع‌ترین علائم و نشانه‌های اولیه حاملگی می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
- عقب‌افتادن عادت ماهانه (پریود)
- سینه‌های دردناک و متورم
- حالت تهوع با یا بدون استفراغ
- افزایش ادرار
- خستگی
سایر علائم و نشانه‌های کمتر آشکار بارداری که ممکن است در سه‌ماهه اول تجربه کنید عبارت‌اند از:
- تغییرات خلقی
- نفخ
- گرفتگی عضلات
- یبوست
- گرفتگی بینی
- حساس‌تر شدن به غذاها
- تغییرات دمای بدن
مدت زمان لازم برای بروز علائم بارداری
به طور کلی علائم اشاره شده در بارداری حدود یک یا دو هفته پس از لقاح شروع می‌شوند (حتی قبل از اینکه پریودتان عقب بیفتد!) اما موردی که باید توجه داشت این است که:
دکتر مارا فرانسیس، متخصص زنان و زایمان در وودلندز، تگزاس، می‌گوید:
متن انگلیسی
As it turns out, every person is different, Some never experience the typical early signs of pregnancy, while others feel immediate changes in their body. And you can't use previous pregnancies as a guide either; symptoms might appear at different points in every pregnancy.
ترجمه فارسی
همانطور که مشخص است، (علائم) هر فرد (با دیگری) متفاوت است. برخی هرگز علائم اولیه معمول بارداری را تجربه نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر تغییرات فوری را در بدن خود احساس می‌کنند. و شما نمی‌توانید از بارداری‌های قبلی نیز به عنوان راهنما استفاده کنید؛ علائم ممکن است در هر بارداری در نقاط مختلفی ظاهر شوند.
علائم بارداری از روی چهره شامل چه مواردی است؟
تغییرات رنگ پوست
ملاسما یا ماسک بارداری
تیرگی نامنظم قسمت مرکزی صورت در ۷۵ درصد از مادران باردار رخ می‌دهد. از آنجا که این عارضه می‌تواند با قرار گرفتن در معرض آفتاب تشدید شود، حتماً هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید از کرم ضدآفتاب یا کلاه استفاده کنید. همچنین مدت زمانی که در معرض آفتاب هستید را کاهش دهید و از حضور در ساعات اوج تابش، بین ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر که اشعه خورشید مستقیم‌تر است، خودداری کنید.
بیشتر این نواحی قهوه‌ای‌رنگ به مرور زمان و اغلب ظرف چند ماه پس از زایمان محو می‌شوند.
افزایش درخشندگی پوست
افزایش درخشندگی پوست یا «درخشش بارداری» (با نام علمی Pregnancy Glow) یکی دیگر از تغییرات پوستی در تشخیص علائم بارداری از روی چهره است. وقتی باردار هستید، بدن شما حدود ۵۰ درصد خون بیشتری تولید می‌کند که منجر به افزایش گردش خون در بدن می‌شود. این افزایش گردش خون باعث می‌شود صورت شما روشن‌تر به نظر برسد.
بدن همچنین مقدار قابل‌توجهی هورمون تولید می‌کند که باعث می‌شود غدد چربی بیش از حد فعالیت کنند و در نتیجه صورت براق‌تر شود. هر دوی این عوامل می‌توانند منجر به «درخشش بارداری» شوند.
با این حال، همین تغییرات ممکن است باعث گرفتگی منافذ، احتباس مایعات و تغییرات رنگ‌دانه‌ای شوند و در برخی زنان ظاهری کم‌نورتر ایجاد کنند.
آکنه
همانطور که گفته شد، افزایش جریان خون و تولید چربی از عوامل «درخشش بارداری» هستند، اما این درخشندگی گاهی بهایی هم دارد؛ زیرا افزایش تولید چربی می‌تواند منجر به آکنه شود (مشابه دوران نوجوانی که جوش می‌زدید). تمیز و بدون چربی نگه‌داشتن پوست آسیب‌دیده می‌تواند کمک‌کننده باشد. با این حال، باید از مصرف برخی محصولات مراقبت از پوست و درمان‌های آکنه در دوران بارداری اجتناب کرد:
- داروهای ضدآکنه مانند ایزوترتینوئین و ترتینوئین می‌توانند باعث نقص مادرزادی شوند و هرگز نباید در دوران بارداری استفاده شوند.
- از اسکراب‌های ساینده یا لایه‌بردارها خودداری کنید، زیرا این محصولات می‌توانند پوست حساس را تحریک کنند.
- به‌طور کلی، اکثر پاک‌کننده‌ها و درمان‌های آکنه بدون نسخه برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر هستند، اما پیش از مصرف باید با پزشک مشورت کنید.
خبر خوب این است که آکنه معمولاً کمی پس از زایمان از بین می‌رود.
تغییرات عروقی
ورم و تورم بینی
برخی از مادران از بزرگ‌شدن بینی خود شکایت دارند. افزایش گردش خون در غشاهای مخاطی و همچنین افزایش جریان خون می‌تواند باعث تورم و قرمزی بینی در دوران بارداری شود.
پف و تورم پلک و صورت
به‌دلیل احتباس آب در پی افزایش هورمون استروژن، پلک و صورت ممکن است متورم و پف‌کرده و صورت گردتر و چاق‌تر به نظر برسند. ملموس‌ترین تغییر اغلب در اندازه و شکل خود صورت است. اگرچه این تغییر رایج است، بسیاری از زنان از وقوع آن شگفت‌زده می‌شوند.
نمایان شدن رگ‌های خونی
به دلیل افزایش جریان خون، رگ‌های خونی ممکن است بیشتر از حد معمول قابل مشاهده باشند.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید پف و تورم صورت و بینی از شایع‌ترین علائم بارداری از روی چهره می‌باشند.
تغییرات لب
زیر سطح لب‌های شما رگ‌های خونی کوچکی به نام مویرگ وجود دارد. در واقع، همین مویرگ‌ها باعث قرمزی لب‌ها می‌شوند. در دوران بارداری، به‌دلیل رشد جنین و افزایش جریان خون، تراکم مویرگ‌ها بیشتر می‌شود. این افزایش جریان خون باعث حجیم‌تر یا تیره‌تر شدن رنگ لب‌ها شده و می‌تواند در تشخیص علائم بارداری از روی چهره نقش داشته باشد.
لب‌های خشک و ترک‌خورده نیز از دیگر علائم بارداری از روی چهره هستند که باید به آنها توجه شود.
تغییرات چشم
تغییرات در حالت چشم‌ها یکی دیگر از علائم بارداری از روی چهره است. تیرگی دور چشم (کبودی) به‌دلیل افزایش جریان خون، تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی دوران بارداری ایجاد می‌شود. این تیرگی معمولاً پس از زایمان به‌طور خودبه‌خود از بین می‌رود.
خشکی چشم، افزایش ضخامت قرنیه، کاهش فشار درون‌چشمی و گاهی تاری دید نیز از دیگر علائمی هستند که می‌توانند بر بینایی مادر در دوران بارداری تأثیر بگذارند.
تغییرات مو و ناخن
بیشتر افراد باردار به‌دلیل افزایش فاز آناژن، ضخیم‌شدن موهای سر را تجربه می‌کنند و برخی نیز دچار هیرسوتیسم (رشد موهای زائد سیاه و ضخیم) خفیف تا متوسط در صورت، اندام‌ها و پشت می‌شوند.
اکثر افراد باردار پس از زایمان درجاتی از تلوژن افلوویوم (ریزش مو) را تجربه می‌کنند که ممکن است تا ۱۲ تا ۱۸ ماه ادامه یابد.
ناخن‌ها نیز در دوران بارداری سریع‌تر رشد می‌کنند و ممکن است شکننده‌تر شوند، اما این مشکل معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود.
تغییرات مژه و ابرو
یکی از مواردی که شیوع کمتری در تشخیص علائم بارداری از روی چهره دارد، اما ممکن است رخ دهد، ریزش مو و ابروها است. این حالت با تغذیه مناسب و تأمین پروتئین‌ها و ویتامین‌های بدن قابل کنترل است.
| ناحیه صورت / بدن | نوع تغییرات در بارداری | توضیحات و دلایل پزشکی |
|---|---|---|
| پوست صورت | ملاسما (ماسک بارداری) | تیرگی مرکزی صورت؛ ناشی از افزایش ملانین و حساسیت به نور خورشید |
| درخشش بارداری | افزایش گردش خون و فعالیت غدد چربی باعث روشن‌تر شدن پوست | |
| آکنه | افزایش چربی پوست؛ مشابه دوران بلوغ | |
| بینی | تورم و قرمزی | افزایش جریان خون در غشاهای مخاطی |
| پلک و صورت | پف‌کردگی و تورم | احتباس آب ناشی از افزایش هورمون استروژن |
| رگ‌های خونی صورت | نمایان‌تر شدن | افزایش جریان خون باعث برجسته شدن رگ‌ها |
| لب‌ها | حجیم‌تر و تیره‌تر شدن | افزایش تراکم مویرگ‌ها و جریان خون |
| خشکی و ترک‌خوردگی | تغییرات هورمونی و کم‌آبی بدن | |
| چشم‌ها | تیرگی دور چشم | افزایش جریان خون و تغییرات هورمونی |
| خشکی و تاری دید | تغییرات فشار چشم و ضخامت قرنیه | |
| موهای سر | ضخیم‌تر شدن | افزایش فاز رشد مو (آناژن) |
| ریزش پس از زایمان | تلوژن افلوویوم؛ تا ۱۲–۱۸ ماه ادامه دارد | |
| رشد موهای زائد (هیرسوتیسم) | افزایش هورمون‌ها؛ در برخی افراد | |
| ناخن‌ها | رشد سریع‌تر، شکنندگی | تغییرات متابولیکی؛ معمولاً موقتی |
| ابرو و مژه‌ها | ریزش احتمالی | تغذیه نامناسب یا کمبود ویتامین‌ها |
جدول مقایسه علائم بارداری از روی چهره و دلایل پزشکی آنها
علائم بارداری بعد از چند روز ظاهر می‌شود؟
نتایج به‌دست‌آمده از تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهد که زمان تقریبی بروز علائم بارداری از روی چهره در حدود سه‌ماهه اول تا سه‌ماهه دوم می‌باشد. این نتایج همچنین حاکی از آن است که جذابیت زن به‌عنوان نشانه‌ای برای باروری فعلی می‌تواند از منطق تکاملی پیروی کند.
به‌طور تقریبی، کاهش جذابیت جنسی صورت ممکن است ناشی از نوسانات درصد چربی در طول بارداری و یا تغییرات سطح هورمون‌های استروئیدی باشد.
علائم بارداری از روی چهره برای تشخیص جنسیت
علائم بارداری معمولاً به‌دلیل نوسانات هورمونی در بدن ایجاد می‌شوند و جنسیت فرزند بر چهره مادر اثری ندارد. صرفاً برخی افسانه‌ها و باورهای قدیمی وجود دارند که ادعا می‌کنند علائم بارداری از روی چهره و ظاهر می‌توانند نشان‌دهنده جنسیت جنین باشند.
این باورها هیچ‌گونه پشتوانه علمی ندارند و برای تعیین جنسیت باید از روش‌های علمی استفاده کرد. روش‌های دقیق تشخیص جنسیت جنین شامل سونوگرافی و تست‌های آزمایشگاهی هستند.
علل تغییرات چهره در بارداری
پزشکان می‌گویند مانند بسیاری از تغییرات بدنی که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، هورمون‌ها بزرگ‌ترین دلیل تغییرات صورت هستند. باور کنید یا نه، «ملاسما بارداری» و «درخشش صورت در بارداری» با هم مرتبط هستند، اگرچه یکی عموماً منفی و دیگری یک مزیت تلقی می‌شود.
افزایش سطح استروژن در طول حاملگی می‌تواند باعث گشاد شدن رگ‌های خونی شود که به بهبود جریان خون کمک می‌کند و منجر به پوستی شفاف‌تر و مرطوب‌تر می‌شود. با این حال، این تغییر می‌تواند باعث شود صورت قرمزتر، حساس‌تر و تحریک‌پذیرتر به نظر برسد. افزایش جریان خون همچنین ممکن است باعث شود بدن مایعات را در خود نگه دارد و چهره شما پف‌آلود شود.
در حالی که تورم خفیف و افزایش وزن بین ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم طبیعی است، اگر تورم ناگهانی یا شدید مشاهده شد، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
جمع‌بندی
در دوران بارداری، بدن زنان دچار تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی متعددی می‌شود که علائم آن شامل عقب‌افتادن پریود، درد سینه‌ها، تهوع، افزایش ادرار و خستگی است و معمولاً در هفته‌های ابتدایی پس از لقاح ظاهر می‌شوند. این تغییرات همچنین می‌توانند علائمی از بارداری را در چهره مادر منعکس کنند، از جمله تیرگی پوست صورت (ملاسما)، درخشش پوست، تورم بینی و صورت، تغییر رنگ و حجم لب‌ها، تیرگی دور چشم، خشکی چشم و تغییرات در مو، ناخن، مژه و ابرو.
این علائم معمولاً در سه‌ماهه اول تا دوم بروز می‌کنند و ناشی از نوسانات هورمونی، به‌ویژه افزایش استروژن و جریان خون هستند. اگرچه برخی باورهای عامیانه تلاش دارند از ظاهر چهره جنسیت جنین را حدس بزنند، اما هیچ‌کدام پایه علمی ندارند و برای تشخیص دقیق جنسیت باید از روش‌های پزشکی مانند سونوگرافی یا آزمایش‌های ژنتیکی استفاده کرد.
در نهایت، تغییرات چهره در بارداری طبیعی هستند، اما در صورت تورم شدید یا ناگهانی باید با پزشک مشورت شود، زیرا ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی مانند پره‌اکلامپسی باشد.
سناریوها
مریم ۲۸ ساله با تیرگی صورت و تورم پلک‌ها
زن ۲۸ ساله با شکایت از تیرگی صورت، که حضور در فضای بیرونی و مواجهه با نور خورشید باعث تشدید لکه‌ها می‌شود، تورم پلک‌ها و بینی، درخشندگی غیرعادی پوست و سابقه تأخیر در پریود به مدت ۱۰ روز و بدون سابقه بیماری زمینه‌ای، به کلینیک پوست مراجعه می‌کند.
بررسی پزشک:
- مشاهده ملاسما در ناحیه گونه و پیشانی
- تورم خفیف در پلک‌ها و بینی
- پیشنهاد تست بارداری و مشاوره زنان
تشخیص:
علائم اولیه بارداری با بروز تغییرات چهره‌ای ناشی از افزایش استروژن و گردش خون
نسترن ۳۲ ساله با خشکی چشم و کبودی زیر چشم
زن ۳۲ ساله‌ای با شکایت از خشکی چشم، تاری دید و کبودی زیر چشم و سابقه تهوع صبحگاهی و حساسیت به غذاها به پزشک عمومی مراجعه می‌کند.
بررسی پزشک:
- ضخیم‌شدن قرنیه و کاهش فشار چشم در معاینه
- کبودی زیر چشم به دلیل تغییرات عروقی
- ارجاع به متخصص زنان برای بررسی بارداری
تشخیص:
تغییرات چشمی مرتبط با بارداری در سه‌ماهه اول
سولماز ۲۵ ساله با شکنندگی ناخن‌ها و خستگی مداوم
زن ۲۵ ساله‌ای با شکایت از شکنندگی ناخن‌ها و سابقه خستگی مداوم و افزایش ادرار و بدون استفاده از مکمل خاصی به کلینیک مراجعه می‌کند.
بررسی پزشک:
- مشاهده فاز آناژن فعال در موها
- ناخن‌های شکننده با رشد سریع
- توصیه به انجام تست بارداری و بررسی تغذی
تشخیص:
علائم هورمونی بارداری با بروز تغییرات در مو و ناخن
لیلا ۳۰ ساله با بزرگ شدن بینی و پف صورت
زن ۳۰ ساله‌ای با شکایت از بزرگ‌شدن بینی و پف صورت، همچنین افزایش وزن قابل‌ملاحظه و ظاهر چاق‌تر، به پزشک مراجعه می‌کند. او احساس خستگی و تغییرات خلقی دارد اما هیچ درد غیرمعمول یا فشار خون بالا ندارد.
بررسی پزشک:
- تورم مخاط بینی و احتباس آب در صورت
- بررسی فشار خون و علائم پره‌اکلامپسی (دیابت بارداری)
- توصیه به کاهش مصرف نمک و پیشگیری از احتباس بیشتر آب
- انجام تست بارداری و ارجاع به متخصص زنان
تشخیص:
تورم ناشی از افزایش استروژن و احتباس مایعات در بارداری
سوالات متداول
سوالات متداول
در حدود یک یا دو هفته بعد از لقاح علائم بارداری مشخص می‌شوند.
اکثر افراد ۷۲ ساعت پس از لقاح علائمی را احساس نمی‌کنند. و آزمایش بارداری هم در آن زمان مثبت نخواهد بود.
بله. برخی افراد می‌توانند بارداری را در ۲۰ هفته اول بدون هیچ علامتی تجربه کنند. تست های آزمایشگاهی جهت تشخیص حاملگی بسیار کمک‌کننده هستند.
خیر، هیچ منبع و پشتوانه علمی‌ای مبنی بر تشخیص جنسیت جنین با استفاده از علائم بارداری از روی چهره وجود ندارد و کلیه مواردی که در این مورد گفته می‌شود تجربیات، باورها و فرهنگ‌های مرسوم می‌باشد.
خیر ،در هفته اول می‌توان با تست‌های تشخیصی یا علائم رایجی که هنگام بارداری در مادر به وجود می‌آید متوجه بارداری شد و امکان تشخیص علائم بارداری از روی چهره وجود ندارد.