معرفی قرص‌های خواب آور
اختلال خواب یکی از مشکلات شایع است که افراد بسیاری درگیر آن هستند. ناتوانی در خوابیدن یا بیدار شدن مکرر از خواب می‌توانند به جسم و روح آسیب بزنند. داروهای خواب‌آور می‌توانند در برطرف کردن این اختلالات کمک‌کننده باشند.
قرص خواب آور چیست؟
گروهی از داروها هستند که برای بهبود کیفیت خواب استفاده می‌شوند. در کوتاه‌مدت راهکار مناسبی هستند اما برای طولانی مدت ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. از جمله معروف‌ترین داروها می‌توان به دیازپام، کلونازپام، لوازپام اشاره کرد.
انواع قرص‌های خواب آور را بشناسید
داروهای ضدافسردگی
آمی‌تریپتیلین، نورتیریپتیلین، میرتازاپین، سرتالین از جمله داروهای مؤثر در بی‌خوابی هستند.
بنزودیازپین‌ها
داروهایی مثل دیازپام، آلپرازولام، کلونازپام جز معروف‌ترین بنزودیازپین‌ها هستند که احتمالا اسم آنها را شنیده‌اید. این دسته‌ی دارویی در اصل دارای اثر آرام‌بخشی هستند که می‌تواند باعث کاهش اضطراب و بهبود خواب شود.
غیر بنزودیازپین‌ها
قرص خواب‌های این دسته شامل: بوسپیرون، زولپیدم می‌باشد. این داروها به کندی اثر می‌کنند و مدت زمان اثرشان طولانی‌تر است.
متن انگلیسی
Some people have reported doing things like sleep walking and making food and phone calls while they're asleep after taking zolpidem . they do not remember when they wakeup .this is more likely to happen if you take zolpidem with alcohol or medicines for mental health problem like depression or anxiety.
منبع نقل قولترجمه فارسی
برخی افراد گزارش داده‌اند که بعد از مصرف زولپیدم کارهایی مثل راه رفتن، غذا خوردن و تماس تلفنی انجام داده‌اند. آنها زمان بیدار شدن خود را به یاد نمی‌آورند. اگر زولپیدم را با الکل یا داروهای سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب مصرف کنید احتمال این اتفاق بیشتر است.
ملاتونین
دارویی که به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. عوارض این دارو شامل سردرد، حالت تهوع، خواب‌آلودگی در طول روز است. اغلب برای افراد مسن که با بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنند تجویز می‌شود.
چه افرادی نباید ملاتونین مصرف کنند؟
متن انگلیسی
If you have ever had an allergic reaction to melatonin or any other medicine
Have liver or kidney problems
Have rheumatoid arthritis multiple sclerosis or any other auto immune condition
منبع نقل قولترجمه فارسی
اگر قبلا سابقه واکنش آلرژیک به ملاتونین دارید،
بیماری‌های کلیه و کبد، بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، لوپوس، ام اس یا سایر بیماری‌های خودایمنی.
دیفن هیدرامین و هیدروکسی زین
2 دارو از دسته آنتی هیستامین‌ها هستند. عوارض جانبی آن می‌تواند یبوست، خشکی دهان، احتباس ادرار و خواب‌آلودگی روزانه باشد.
| نام قرص / دسته دارویی | نمونه‌های معروف | نوع اثر | زمان شروع اثر | مدت اثر | عوارض جانبی شایع | نکات مهم / هشدارها |
|---|---|---|---|---|---|---|
| بنزودیازپین‌ها | دیازپام، کلونازپام، آلپرازولام | آرام‌بخش قوی، ضد اضطراب | 30 دقیقه | 8 تا 12 ساعت (برخی تا 48 ساعت) | خواب‌آلودگی، گیجی، وابستگی، توهم | مصرف بدون نسخه خطرناک است. مناسب برای کوتاه‌مدت |
| غیر بنزودیازپین‌ها | زولپیدم، زالپلون | خواب‌آور سریع‌الاثر | 15 تا 30 دقیقه | 6 تا 8 ساعت | خواب‌آلودگی، خوابگردی، توهم، وابستگی | خطر خوابگردی بیشتر با الکل و داروهای روانی |
| ملاتونین | ملاتونین | تنظیم چرخه خواب و بیداری | حدود 30 دقیقه | چند ساعت | سردرد، تهوع، خواب‌آلودگی روزانه | مناسب سالمندان و شیفت‌کاران؛ منع مصرف در برخی بیماری‌ها |
| آنتی‌هیستامین‌ها | دیفن‌هیدرامین، هیدروکسی زین | خواب‌آور ملایم | حدود 30 دقیقه | 4 تا 6 ساعت | خشکی دهان، یبوست، احتباس ادرار، خواب‌آلودگی روزانه | مصرف طولانی‌مدت خطر گیجی و سقوط مخصوصاً در سالمندان |
| داروهای ضدافسردگی | آمی‌تریپتیلین، میرتازاپین | خواب‌آور و ضدافسردگی | چند ساعت | طولانی | خواب‌آلودگی، افزایش وزن، خشکی دهان | کاربرد در اختلالات همزمان خواب و افسردگی |
| داروهای گیاهی | تراگزاکوم، ترانکی‌وال | آرام‌بخش طبیعی | متغیر | متغیر | عوارض کم | مناسب برای افرادی که تمایل به داروهای طبیعی دارند |
عوارض قرص خواب
• سرگیجه یا سبکی سر که می‌تواند منجر به افتادن شود.
• سردرد
• اسهال و حالت تهوع
• خواب‌آلودگی طولانی مدت
• واکنش آلرژیک شدید
• اختلال در کارهایی مثل رانندگی و غذا خوردن
• تغییرات در تفکر و رفتار، توهم، آشفتگی، مشکل در به‌خاطر سپردن وقایع
• مشکل حافظه و اختلال عملکرد روزانه
قوی‌ترین داروهای خواب آور
از قوی‌ترین قرص‌های خواب‌آور بنزودیازپین‌ها مانند لورازپام، دیازپام، کلونازپام هستند که اثر قوی و ماندگار دارند.
سریع‌ترین داروهای خواب آور
زولپیدم و زالپلون از جمله داروهای سریع‌الاثر هستند و طی 15 الی 30 دقیقه اثر می‌کنند و ماندگاری 6 الی 8 ساعته در بدن دارند.
خواب آورهای در حد بیهوشی
کلونازپام یک خواب‌آور قوی محسوب می‌شود و جز داروهای ضد تشنج نیز طبقه‌بندی می‌شود. ماندگاری آن بین 8 تا 12 ساعت است اما در جریان خون برخی افراد تا 48 ساعت هم ماندگار می‌ماند. مصرف این دارو برای افرادی که شاغل هستند، رانندگی می‌کنند و یا کارهای نیازمند تمرکز یا حافظه انجام می‌دهند، بدون نسخه پزشک توصیه نمی‌شود.
قرص‌های خواب آور بدون نسخه کدامند؟
داروهای شیمیایی خواب آور
دیفن هیدرامین و دوکسیلامین و ملاتونین از داروهای شیمیایی بدون نسخه در دسترس هستند.
قرص‌های خواب آور گیاهی
از بهترین جایگزین‌های داروهای شیمیایی می‌توان به داروهای گیاهی اشاره کرد. برای مثال تراگزاکوم یک قرص خواب‌آور قوی گیاهی است که ترکیباتی مانند سنبل‌الطیب، بهارنارنج، گل ساعتی و... دارد. تمام این مواد خاصیت آرام‌بخشی داشته و به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کنند. ترانکی‌وال دیگر دارو با ترکیبات گیاهی است که در کاهش اختلالات خواب نیز بسیار مؤثر عمل می‌کند.
بهترین زمان مصرف داروهای خواب‌آور چه زمانی است؟
متن انگلیسی
Although most patients take hypnotics about 30 min prior to bedtime, this could be anywhere between 20:00 and 24:00. This means that patients with insomnia usually take sleeping pills 30 min before the time when they desire to go to bed, not the time when they should go to bed based on their sleep-wake cycle.
منبع نقل قولترجمه فارسی
علی‌رغم اینکه بیشتر بیماران 30 دقیقه قبل از رفتن به رخت‌خواب قرص خواب استفاده می‌کنند، این زمان می‌تواند بین ساعت 20 الی 24 باشد. این یعنی 30 دقیقه قبل از رفتن به تخت‌خواب قرص را مصرف کنند نه اینکه طبق روتین خواب خودشان مصرف کنند.
سناریوها
سناریو ۱ – سالمند با اختلال خواب و گیجی روزانه
خانم شریفی، ۷۶ ساله، برای مشکل بی‌خوابی شبانه به پزشک مراجعه کرده است. او قبلاً دیفن‌هیدرامین بدون نسخه مصرف می‌کرد اما طی روز دچار خواب‌آلودگی و گیجی شدید می‌شود و یک‌بار زمین خورده است.
پزشک دارو را قطع می‌کند و داروی ملاتونین با دوز پایین همراه با درمان رفتاری (CBT-I) جایگزین می‌شود.
این سناریو نشان می‌دهد در افراد سالمند، داروهای خواب‌آور آنتی‌هیستامینی (مثل دیفن هیدرامین) می‌توانند خطر افتادن و گیجی را افزایش دهند.
سناریو ۲ – دانشجوی مضطرب با استفاده مزمن از زولپیدم
امیر، ۲۳ ساله، دانشجوی پزشکی، برای امتحانات شبانه بیدار می‌ماند و به دلیل اضطراب شب‌ها زولپیدم مصرف می‌کند. اخیراً متوجه شده بدون آن نمی‌تواند بخوابد.
پزشک وابستگی دارویی را تشخیص داده، دوز را تدریجی کاهش می‌دهد و جلسات درمان شناختی رفتاری را شروع می‌کند.
این سناریو به خطر وابستگی در مصرف طولانی‌مدت زولپیدم و اهمیت روان‌درمانی اشاره دارد.
سناریو ۳ – کارمند شیفت‌کار با مشکل تغییرات ریتم شبانه‌روزی
آقای صالحی، ۳۴ ساله، شیفت‌های شبانه کار می‌کند و در تنظیم خواب دچار مشکل شده است. او از ملاتونین استفاده می‌کند اما هنوز احساس بی‌نظمی خواب دارد.
پزشک ملاتونین را به زمان‌های مشخص در روز تجویز می‌کند و محیط خواب تاریک‌تری برای روز به او توصیه می‌کند. در صورت نیاز، از داروی کم‌دوز آگونیست ملاتونین (راملتئون) استفاده می‌شود.
این سناریو کاربرد بالینی ملاتونین و اهمیت تنظیم محیط خواب را در شیفت‌کارها نشان می‌دهد.
سناریو ۴ – بیمار با افسردگی و بی‌خوابی مقاوم
نسترن، ۴۱ ساله، سابقه افسردگی دارد و از بی‌خوابی مزمن رنج می‌برد. او قبلاً ترازادون دریافت کرده اما اثربخشی نداشته است.
روانپزشک پس از ارزیابی کامل، داروی میرتازاپین را جایگزین کرده که هم خاصیت ضدافسردگی دارد و هم خواب‌آور ملایم است.
این سناریو کاربرد ترکیبی داروهای ضدافسردگی در درمان همزمان اختلال خواب و افسردگی را نشان می‌دهد.
سوالات متداول
سوالات متداول
• رعایت بهداشت خواب: با تنظیم زمان خواب و بیداری در طول هفته به بدن خود عادت دهید.
• کنترل نور و صدا: اتاق را خالی از عوامل حواس‌پرتی کنید. چراغ خواب و تلفن همراه خود را خاموش کنید تا از اختلال در خواب توسط صدا و نور آبی جلوگیری شود. دمای اتاق را پایین نگه دارید تا خواب خوبی داشته باشید.
• تمرین ریلکسیشن: یوگا، تمرینات تنفسی، شل کردن عضلانی
• اصلاح سبک زندگی: ورزش منظم، کاهش مصرف کافئین و قند به ویژه بعد از ظهر، اجتناب از خوردن غذا بلافاصله قبل از خواب شبانه، نوشیدن آب کافی
• درمان شناختی رفتاری (CBT): صحبت با یک روان‌شناس یا یک روانپزشک که تجربه مقابله با حالات عاطفی و فرآیندهای فکری منفی در زندگی واقعی را دارد، می‌تواند به ترک کامل قرص خواب به شما کمک کند.
بله. مصرف بیش از اندازه و بدون تجویز قرص خواب بدون نظارت پزشک می‌تواند باعث مسمومیت دارویی شود.
در صورت نداشتن بیماری زمینه‌ای به صورت کوتاه مدت می‌توانید از قرص‌های خواب استفاده کنید. افرادی که اختلال در بخواب رفتن و بیدار شدن حین خواب دارند می‌توانند از مصرف قرص خواب سود ببرند.
به صورت خودسرانه با داروهای دیگر ترکیب نکنید.
داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
از مصرف قرص‌های خواب‌آور همراه الکل خودداری کنید.
قرص‌های شخص دیگری را مصرف نکنید و داروهای خود را با شخص دیگر به اشتراک نگذارید.
قرص‌های خواب معمولا 20 تا 30 دقیقه پس از مصرف شروع به اثر می‌کنند بنا بر این پس از مصرف حتما به تخت‌خواب بروید.