نسخه طلایی درمان سریع اسهال کودکان (7 راهکار تایید شده متخصصان)

علائم و بیماری‌هاتاریخ انتشار: 24 شهریور 1404

آنچه در این مقاله میخوانید

اسهال در کودکان می‌تواند باعث کم‌آبی و عوارض جدی شود. در این مقاله بهترین روش‌های خانگی، رژیم غذایی، داروها و راهکارهای علمی برای درمان سریع اسهال کودکان معرفی شده‌اند.
نسخه طلایی درمان سریع اسهال کودکان (7 راهکار تایید شده متخصصان)

مطالب این مقاله برای افزایش آگاهی عمومی تهیه شده‌ و نمی‌تواند جایگزین تشخیص و توصیه اختصاصی پزشک باشد. هر فرد شرایطی منحصر به فرد دارد، بنابراین برای دریافت راهنمایی دقیق،مطمئن و شخصی سازی شده، مشاوره با پزشکان دیجی‌مراقب بهترین انتخاب است.

اسهال در کودکان چیست و چرا درمان سریع اسهال کودکان مهم است؟

اسهال وضعیتی است که در آن مدفوع کودک، حالتی شل و آبکی پیدا می‌کند. در این شرایط، ممکن است کودک نیاز داشته باشد تا دفعات بیشتری نسبت به حالت معمول به دستشویی برود. اسهال یک عارضه بسیار شایع در کودکان است که اغلب ۱ تا ۲ روز طول کشیده و سپس خودبه‌خود برطرف می‌شود. با این حال، اگر اسهال بیش از دو روز ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد و نیازمند توجه بیشتری است.

مهم‌ترین و اصلی‌ترین خطری که اسهال برای کودکان ایجاد می‌کند، کم‌آبی بدن (Dehydration) است. کم‌آبی زمانی رخ می‌دهد که بدن کودک، مایعات را سریع‌تر از آن‌که بتواند از طریق نوشیدن جایگزین کند، از دست می‌دهد. این مایعات نقش حیاتی در بدن ایفا می‌کنند، از جمله:

  • تنظیم دمای بدن
  • انتقال مواد مغذی به سلول‌ها
  • دفع مواد زائد از بدن
  • اطمینان از عملکرد صحیح اندام‌ها و بافت‌ها

به همین دلیل، کم‌آبی شدید می‌تواند یک وضعیت تهدیدکننده حیات باشد و نشان دهنده اهمیت درمان سریع اسهال کودکان است. اطفال به دلایل متعددی نسبت به بزرگسالان در معرض خطر بیشتری برای کم‌آبی قرار دارند:

  • آن‌ها مایعات بیشتری را از طریق پوست خود از دست می‌دهند.
  • معمولاً در طول روز فعالیت بدنی بیشتری دارند.
  • بیشتر مستعد ابتلا به ویروس‌هایی هستند که باعث استفراغ و اسهال می‌شوند.
  • همیشه قادر به بیان احساس تشنگی خود نیستند و برای دریافت مایعات کافی به مراقبت بزرگسالان وابسته‌اند.

به طور کلی، اسهال در کودکان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

اسهال حاد (کوتاه‌مدت): این نوع اسهال معمولاً ۱ تا ۲ روز طول می‌کشد. علت آن اغلب عفونت‌های باکتریایی (ناشی از مصرف آب یا غذای آلوده) یا عفونت‌های ویروسی است.
اسهال مزمن (طولانی‌مدت): این نوع اسهال برای چند هفته ادامه پیدا می‌کند و ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه‌ای دیگر مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا بیماری سلیاک باشد.

در این مقاله، تمرکز ما بر روی درمان سریع اسهال کودکان است، تا بتوان از عوارض ناشی از کم آبی در کودکان جلوگیری کرد.
خلاصه صوتی درمان سریع اسهال کودکان

علائم خطرناک اسهال در کودکان که باید جدی بگیرید

همانطور که اشاره شد، خطر اصلی اسهال، کم‌آبی بدن است. علائم کم‌آبی بسته به شدت آن می‌تواند خفیف یا شدید باشد. آشنایی با این علائم به شما کمک می‌کند تا با اقدام به موقع و درمان سریع اسهال کودکان از عوارض کم‌آبی جلوگیری کنید.

علائم کم‌آبی خفیف

  • سرگیجه یا احساس سبکی سر
  • حالت تهوع
  • خشکی دهان، زبان، لب‌ها یا گلو
  • تغییر رنگ ادرار به رنگ زرد تیره یا قهوه‌ای
  • کاهش تعداد پوشک‌های خیس یا دفعات مراجعه به دستشویی نسبت به معمول

علائم کم‌آبی شدید (نیازمند اقدام فوری)

کم‌آبی شدید یک وضعیت اورژانسی و تهدیدکننده حیات است و می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

  • تشنگی شدید
  • پوست رنگ‌پریده
  • چشم‌های گود رفته
  • گریه کردن بدون اشک
  • سردی دست‌ها و پاها
  • تنفس و ضربان قلب سریع‌تر از حالت عادی
  • کمبود انرژی و بی‌حالی شدید
  • تحریک‌پذیری و گیجی
  • عدم تعادل الکترولیت‌ها (از دست دادن نمک‌ها و مواد معدنی مهم بدن)
  • در نوزادان، فرورفتگی فونتانل (ملاج یا همان قسمت نرم بالای سر)

اگر کودک شما هر یک از علائم کم‌آبی شدید را نشان داد، فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.

متن انگلیسی

Diarrhoeal disease is the third leading cause of death in children under 5 years old.

ترجمه فارسی

بیماری اسهال، سومین علت اصلی مرگ و میر در کودکان زیر 5 سال است.

منبع نقل قول
اینفوگرافیک درمان سریع اسهال کودکان؛ تعریف اسهال، علائم کم‌آبی، رژیم غذایی و بایدها و نبایده
درمان سریع اسهال کودکان؛ مهم‌ترین خطر: کم‌آبی بدن

چه زمانی باید با پزشک یا مراکز درمانی تماس بگیرید؟

بر اساس راهنمای NHS، در صورت مشاهده این علائم باید فوراً اقدام کرده و برای درمان سریع اسهال کودک با پزشک یا مراکز درمانی تماس بگیرید:

  • اگر نگران وضعیت نوزاد زیر ۱۲ ماه خود هستید.
  • اگر کودک بیمار شما از خوردن شیر مادر یا شیر خشک امتناع می‌کند.
  • اگر کودک زیر ۵ سال شما علائم کم‌آبی (مانند کاهش تعداد پوشک‌های خیس) را نشان می‌دهد.
  • اگر شما یا کودکتان (بالای ۵ سال) پس از مصرف پودرهای آبرسان (ORS)، همچنان علائم کم‌آبی را دارید.
  • اگر شما یا کودکتان استفراغ مداوم دارید و نمی‌توانید مایعات را در معده خود نگه دارید.
  • اگر دچار اسهال خونی یا خونریزی از مقعد شده‌اید.
  • اگر اسهال بیش از ۷ روز یا استفراغ بیش از ۲ روز ادامه داشته است.

در چه شرایطی باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید؟

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، باید فوراً به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید یا با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید:

  • استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه به "تفاله قهوه" است.
  • استفراغ زرد-سبز یا سبز رنگ در کودکان.
  • شک به بلعیدن ماده‌ای سمی.
  • گرفتگی و سفتی گردن همراه با درد هنگام نگاه کردن به نورهای روشن.
  • سردرد ناگهانی و بسیار شدید.
  • دل‌درد ناگهانی و بسیار شدید.
  • تغییر رنگ پوست، لب‌ها یا زبان به آبی، خاکستری، رنگ‌پریده یا لکه‌لکه شدن آن‌ها (در پوست‌های تیره، این تغییر رنگ ممکن است در کف دست‌ها یا کف پاها راحت‌تر دیده شود).
  • مشکل شدید در تنفس یا نفس‌های بسیار سریع و کوتاه.
  • گیجی یا عدم واکنش‌دهی طبیعی.

بهترین روش‌های درمان سریع اسهال کودکان در خانه

اسهال و استفراغ در اغلب موارد می‌توانند در خانه مدیریت و درمان شوند. مهم‌ترین نکته در این دوران، مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن کودک است. در ادامه، به مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها برای مراقبت از کودک مبتلا به اسهال در منزل می‌پردازیم.

بایدها (اقدامات لازم) در درمان سریع اسهال کودکان

  • استراحت کافی: به کودک اجازه دهید در خانه بماند و به میزان کافی استراحت کند. استراحت به بدن کمک می‌کند تا انرژی خود را برای مقابله با بیماری بازیابی کند.
  • نوشیدن مایعات فراوان: نوشیدن مایعات فراوان مهم‌ترین قدم برای درمان سریع اسهال کودکان در خانه است.
  • ادامه روند تغذیه نوزاد: به شیردهی با شیر مادر یا شیر خشک ادامه دهید. اگر نوزاد استفراغ می‌کند، سعی کنید وعده‌های شیر را با حجم کمتر اما در فواصل زمانی کوتاه‌تر به او بدهید. همچنین به نوزادانی که شیر خشک یا غذای جامد می‌خورند، جرعه‌های کوچک آب بین وعده‌های غذایی بدهید.
  • شروع مجدد غذا: زمانی که کودک اشتها داشت و احساس گرسنگی کرد، می‌توانید به او غذا بدهید. بهتر است با غذاهای ساده شروع کرده و از دادن غذاهای چرب یا پرادویه که ممکن است معده را تحریک کنند، خودداری کنید.
  • استفاده از مسکن در صورت نیاز: اگر کودک شما احساس درد یا ناراحتی می‌کند، می‌توانید از داروهای مسکن مانند استامینوفن استفاده کنید. حتماً قبل از مصرف، بروشور دارو را به دقت مطالعه کرده یا با پزشک مشورت کرده و دوز مناسب سن و وزن کودک را به او بدهید.

نبایدها (اقدامات ممنوع) در درمان سریع اسهال کودکان

  • از دادن آبمیوه و نوشابه بپرهیزید: به کودک آبمیوه‌های صنعتی یا نوشیدنی‌های گازدار ندهید. این نوشیدنی‌ها به دلیل قند بالا می‌توانند وضعیت اسهال را بدتر کنند.
  • شیر خشک را رقیق نکنید: شیر خشک نوزاد را هرگز رقیق‌تر از حالت استاندارد تهیه نکنید. آن را دقیقاً با همان غلظتی که همیشه آماده می‌کردید، درست کنید.
  • از دادن داروهای ضد اسهال خودداری کنید: به کودکان زیر ۱۲ سال، هرگز داروهای متوقف کننده اسهال (مانند لوپرامید) ندهید، مگر با دستور صریح پزشک.
  • به کودکان آسپرین ندهید: از دادن آسپرین به کودکان زیر ۱۶ سال جداً خودداری کنید.

بهترین روش‌های درمان سریع اسهال نوزادان در خانه

مراقبت از نوزادان مبتلا به اسهال به دلیل حساسیت بالای آن‌ها به کم‌آبی، نیازمند توجه ویژه‌ای است. درمان بسته به اینکه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌شود، تفاوت‌های جزئی دارد.

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند

  • افزایش دفعات شیردهی: به دادن شیر خشک ادامه دهید، اما سعی کنید وعده‌های شیر را با حجم کمتر و در فواصل زمانی کوتاه‌تر به نوزاد بدهید. اجازه دهید نوزاد هر چقدر که میل دارد، شیر بخورد.
  • عدم رقیق‌سازی شیر خشک: شیر خشک را هرگز رقیق نکنید و آن را طبق دستورالعمل همیشگی آماده کنید. شیر خشک به اندازه کافی آب در خود دارد و رقیق کردن آن ارزش غذایی‌اش را کم می‌کند.
  • ادامه مصرف غذاهای کمکی: اگر نوزاد شما مصرف غذاهای جامد (غذای کمکی) را شروع کرده است، به دادن آن‌ها ادامه دهید. غلات مانند فرنی یا سرلاک برنج بهترین گزینه‌ها برای درمان سریع اسهال کودکان در این دوران هستند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند

  • افزایش دفعات شیردهی: نوزاد خود را بیشتر از حد معمول با شیر مادر تغذیه کنید. شیر مادر بهترین مایع برای آبرسانی و تغذیه نوزاد بیمار است و نقش مهمی در درمان سریع اسهال کودکان دارد.
  • استفاده از مایعات کمکی در صورت لزوم: اگر احساس می‌کنید حجم شیر مادر برای جبران مایعات از دست رفته در اثر اسهال شدید کافی نیست، می‌توانید از مایعات کمکی مانند محلول خوراکی آبرسان (ORS) یا مقدار کمی شیر خشک در بین وعده‌های شیردهی استفاده کنید.
  • ادامه مصرف غذاهای کمکی: مانند نوزادان شیر خشکی، اگر نوزاد شما مصرف غذای کمکی را آغاز کرده، به دادن آن ادامه دهید. غلات همچنان بهترین انتخاب هستند.

داروها برای درمان سریع اسهال کودکان

درمان دارویی اسهال در کودکان باید با احتیاط فراوان و همیشه تحت نظارت پزشک انجام شود. بسیاری از داروهایی که برای بزرگسالان استفاده می‌شوند، برای کودکان مناسب نیستند.

داروهای بدون نسخه

احتیاط بسیار مهم است داروهایی مانند بیسموت ساب‌سالیسیلات (پپتو بیسمول) و لوپرامید (ایمودیوم) که برای تسکین علائم اسهال در بزرگسالان استفاده می‌شوند، برای درمان کودکان توصیه نمی‌شوند. استفاده از این داروها بدون رضایت پزشک در کودکان ممنوع است، زیرا می‌توانند عوارض جدی به همراه داشته باشند و در روند سریع درمان اسهال کودکان اختلال ایجاد کنند.

داروهای تجویزی (فقط با دستور پزشک)

اگر اسهال ناشی از عفونت باشد، ممکن است پزشک داروهای زیر را تجویز کند:

آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد انگل

این داروها میکروب‌های عامل عفونت را از بین می‌برند و فقط در موارد خاصی که علت اسهال، باکتری یا انگل تشخیص داده شود، کاربرد دارند. این گروه از داروها در درمان سریع اسهال کودکان به طور معمول جایگاهی ندارد.

داروهای بیماری‌های زمینه‌ای

اگر اسهال به صورت مزمن (بیش از ۱۴ روز) ادامه داشته باشد، ممکن است ناشی از بیماری‌هایی مانند بیماری التهابی روده (IBD) باشد که در این صورت پزشک درمان را بر روی کنترل بیماری اصلی متمرکز خواهد کرد.

پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید)

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند در کنار ORS روند درمان سریع اسهال کودکان را تسریع کنند. این مکمل‌ها به شکل پودر یا قرص موجود هستند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها، به ‌ویژه نوعی مخمر به نام _ساکارومایسس بولاردی_، می‌توانند به بهبود اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک کمک کنند. با این حال، همیشه قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل یا پروبیوتیک برای کودک، با پزشک او مشورت کنید.

داروهای گیاهی برای درمان سریع اسهال کودکان: علم یا باور غلط؟

در منابع علمی ارائه‌شده، هیچ اشاره‌ای به استفاده از داروهای گیاهی برای درمان اسهال کودکان نشده است. رویکرد علمی مدرن بر درمان‌های اثبات‌شده‌ای مانند آبرسانی به بدن (هیدراتاسیون)، رژیم غذایی مناسب و در صورت لزوم، داروهای تجویزشده توسط پزشک تمرکز دارد.

به دلیل نبود شواهد علمی کافی، داروهای گیاهی گزینه مناسبی برای درمان سریع اسهال کودکان نیستند.. بهترین و ایمن‌ترین راه، پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی است.

رژیم غذایی برای درمان سریع اسهال کودکان

تنظیم رژیم غذایی یکی از کی از کلیدی‌ترین گام‌ها در درمان سریع اسهال کودکان در خانه است.. این رژیم دو اصل اساسی دارد:  آبرسانی و مصرف غذاهای مناسب.

آبرسانی (هیدراتاسیون): مهم‌ترین اولویت در درمان سریع اسهال کودکان

کم‌آبی ناشی از اسهال می‌تواند در کودکان خردسال بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد.

مایعات توصیه شده

بهترین گزینه برای درمان سریع اسهال کودکان، محلول‌های خوراکی آبرسان (ORS) است. این محلول‌ها را باید به صورت مکرر و در مقادیر کم به کودک داد. آب، آبمیوه‌های طبیعی رقیق ‌شده و بدون تکه های میوه نیز گزینه‌های خوبی هستند.

مایعات ممنوعه

از دادن شیر، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های کافئین‌دار (مانند چای و شکلات) و الکل به کودک خودداری کنید، زیرا این موارد می‌توانند علائم را بدتر کنند.

غذاهایی که باید مصرف شود (رژیم BRAT و موارد دیگر)

خوردن برخی غذاها می‌تواند به سفت شدن مدفوع و تسکین علائم کمک کند و موجب درمان سریع اسهال کودکان میشود. بهتر است از غذاهای کم‌فیبر استفاده کنید.

رژیم غذایی BRAT

هر حرف نشان دهنده‌ی یک ماده غذایی بخصوص است:

  • موز Bananas
  • برنج سفید Rice
  • پوره سیب Applesauce
  • نان تست Toast

سایر غذاهای مناسب

  • جو دوسر (اوتمیل)
  • سیب‌زمینی آب‌پز یا پخته (بدون پوست)
  • مرغ پخته بدون پوست
  • سوپ مرغ (که به آبرسانی نیز کمک می‌کند)
  • گوشت گاو بدون چربی، ماهی و بوقلمون

غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید

برخی غذاها می‌توانند اسهال و نفخ را تشدید کنند و روند درمان سریع اسهال کودکان را مختل میکند. از دادن موارد زیر به کودک خودداری کنید:

  • غذاهای سرخ‌شده و چرب
  • شیرین‌کننده‌های مصنوعی (موجود در آدامس‌ها و نوشابه‌های رژیمی)
  • حبوبات (لوبیا، نخود)
  • سبزیجات نفاخ (کلم، بروکلی، گل‌کلم)
  • ذرت، فلفل، آلو و سبزیجات با برگ سبز
  • محصولات لبنی مانند شیر و بستنی (اسهال می‌تواند به طور موقت عدم تحمل لاکتوز ایجاد کند)

پودر ORS، معجزه درمان سریع اسهال کودکان

نمک‌های آبرسان خوراکی یا ORS (Oral Rehydration Salts)، درمانی استاندارد و توصیه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای پیشگیری و درمان کم‌آبی ناشی از اسهال حاد است و در حقیقت معجزه ای در درمان سریع اسهال کودکان  میباشد. این پودر که در ساشه‌های آماده عرضه می‌شود، حاوی ترکیبی دقیق از نمک‌ها و قند است که برای جایگزینی الکترولیت‌ها و مایعات از دست رفته بدن طراحی شده است.
ساشه پودر ORS حاوی نمک و قند برای جایگزینی الکترولیت‌ها و مایعات از دست رفته در اسهال
پودر ORS، محلول استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای درمان و پیشگیری کم‌آبی ناشی از اسهال کودکان

چرا ORS تا این حد اهمیت دارد؟

هنگامی که کودک دچار اسهال می‌شود، بدن او نه تنها آب، بلکه مواد معدنی حیاتی (الکترولیت‌ها) را نیز از دست می‌دهد. آب خالی به تنهایی نمی‌تواند این مواد را جبران کند. فرمولاسیون ORS به گونه‌ای است که به بدن کمک می‌کند آب و الکترولیت‌ها را به طور همزمان و مؤثر جذب کند.

متن انگلیسی

Rehydration with oral rehydration salts (ORS) solution. ORS is a mixture of clean water, salt and sugar. It costs a few cents per treatment. ORS is absorbed in the small intestine and replaces the water and electrolytes lost in the faeces.

ترجمه فارسی

بازآب‌رسانی با محلول او.آر.اس (ORS). او.آر.اس ترکیبی است از آب تمیز، نمک و قند. هزینه‌ی هر بار درمان فقط چند سنت است. او.آر.اس در روده‌ی باریک جذب می‌شود و آب و الکترولیت‌هایی را که در اثر دفع مدفوع از دست رفته‌اند، جایگزین می‌کند.

منبع نقل قول

نحوه مصرف ORS در خانه برای پیشگیری از کم‌آبی (برنامه درمانی A)

برای مراقبت در منزل، هدف اصلی پیشگیری از کم‌آبی است. طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی، دوز مصرفی ORS پس از هر بار دفع مدفوع شل و آبکی به شرح زیر است:

  • کودکان زیر ۲۴ ماه: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌لیتر (تقریباً ۵۰۰ میلی‌لیتر در روز)
  • کودکان ۲ تا ۱۰ سال: ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌لیتر (تقریباً ۱۰۰۰ میلی‌لیتر در روز)
  • کودکان بالای ۱۰ سال و بزرگسالان: ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌لیتر (تقریباً ۲۰۰۰ میلی‌لیتر در روز).

نکات بسیار مهم در هنگام مصرف ORS

  • در صورت استفراغ: اگر کودک پس از نوشیدن ORS استفراغ کرد، مصرف آن را برای ۱۰ دقیقه متوقف کنید. سپس، محلول را دوباره و با سرعت کمتر (جرعه‌های بسیار کوچک و مکرر) به او بدهید. هرگز روند آبرسانی را متوقف نکنید.
  • در صورت ورم کردن پلک‌ها: اگر در طول درمان متوجه شدید پلک‌های کودک پف کرده و ورم دارد، مصرف ORS را متوقف کرده و به او آب ساده بدهید. پس از برطرف شدن ورم، می‌توانید دوباره دادن ORS را طبق دستورالعمل بالا از سر بگیرید.
  • ایمنی در شیردهی: مصرف ORS هیچ منعی برای مادران شیرده یا نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، ندارد.

نحوه آماده‌سازی و نگهداری

  • محتویات هر ساشه پودر ORS باید به طور کامل در یک لیتر آب آشامیدنی تمیز و جوشیده سرد شده حل شود.
  • محلول آماده‌شده باید در یخچال نگهداری شده و حداکثر تا ۲۴ ساعت مصرف شود. پس از ۲۴ ساعت، باقیمانده محلول را دور بریزید.
  • پودر خشک ORS را در دمای زیر ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. اگر پودر داخل ساشه به ماده‌ای چسبناک و زرد-قهوه‌ای تبدیل شده بود، از آن استفاده نکنید.

سناریوها

سناریو ۱: علی، کودک نوپای ۲ ساله

مادر علی نگران است. علی از دیشب ۵ بار مدفوع شل و آبکی داشته و کمی بی‌حال به نظر می‌رسد. او تب ندارد اما اشتهایش هم کم شده است. مادر علی به یاد می‌آورد که مهم‌ترین خطر کم‌آبی است. او یک بسته پودر ORS را در یک لیتر آب حل می‌کند و پس از هر بار اسهال، حدود نصف لیوان از محلول را به علی می‌دهد . او همچنین علائم خطر مانند گود رفتن چشم‌ها یا گریه بدون اشک را به دقت زیر نظر دارد تا در صورت مشاهده، فوراً به پزشک مراجعه کند.
کودک ۲ ساله مبتلا به اسهال که پس از هر بار دفع، محلول ORS می‌نوشد تا از کم‌آبی جلوگیری شود
استفاده از پودر ORS در آب برای درمان کم‌آبی ناشی از اسهال در کودک نوپا

سناریو ۲: سارا، نوزاد ۷ ماهه

سارا که از شیر مادر تغذیه می‌کند، دچار اسهال شده و یک بار هم شیر را برگردانده است. مادرش می‌داند که نباید شیردهی را قطع کند. او دفعات شیردهی را بیشتر می‌کند اما با حجم کمتر تا معده سارا اذیت نشود. علاوه بر این، بین وعده‌های شیر، چند قاشق چای‌خوری از محلول ORS را به آرامی به سارا می‌دهد تا مطمئن شود بدنش کم‌آب نمی‌شود.

سناریو ۳: آرش، کودک دبستانی ۸ ساله

آرش بعد از یک مهمانی تولد دچار دل‌درد و اسهال شده است. او از مادرش نوشابه می‌خواهد چون فکر می‌کند حالش را بهتر می‌کند. مادرش با آرامش برای او توضیح می‌دهد که نوشیدنی‌های گازدار و شیرین اسهال را بدتر می‌کنند. به جای آن، برای درمان سریع اسهال کودک برای ناهار آرش برنج سفید ساده (کته) با کمی مرغ پخته آماده می‌کند و به او یادآوری می‌کند که برای نوشیدن فقط آب یا محلول ORS انتخاب خوبی است.

نتیجه‌گیری

اسهال در کودکان یک بیماری شایع است که اگرچه اغلب کوتاه‌مدت است، اما نباید آن را نادیده گرفت. خطر اصلی این بیماری، کم‌آبی بدن است که می‌تواند به سرعت در کودکان پیشرفت کرده و خطرناک شود. کلید اصلی درمان سریع  اسهال کودکان در خانه، آبرسانی مداوم و مؤثر، در درجه اول با استفاده از محلول‌های استاندارد ORS است. در کنار آن، پیروی از یک رژیم غذایی ساده و قابل هضم مانند رژیم BRAT به بهبودی کودک کمک می‌کند. والدین باید با علائم خطر مانند کاهش حجم ادرار، چشم‌های گودرفته، بی‌حالی شدید یا اسهال خونی آشنا باشند و در صورت مشاهده هر یک از این موارد، فوراً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنند. به یاد داشته باشید که درمان دارویی، به ویژه با داروهای ضد اسهال، در کودکان باید  فقط با تجویز پزشک انجام شود.
ویدئو خلاصه درمان سریع اسهال کودکان

سوالات متداول

سوالات متداول

خیر، هرگز. داروهای ضد اسهال بزرگسالان مانند لوپرامید برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شوند و می‌توانند خطرناک باشند. برای هرگونه درمان دارویی با پزشک مشورت کنید.
بهترین و موثرترین نوشیدنی، محلول نمک‌های آبرسان خوراکی (ORS) است. این محلول تمام الکترولیت‌های از دست رفته بدن را جبران می‌کند. از دادن آبمیوه‌های صنعتی و نوشابه‌های گازدار خودداری کنید.
اسهال حاد که اغلب ویروسی است، معمولاً بین ۱ تا ۷ روز طول می‌کشد. اگر اسهال کودک شما بیش از ۷ روز ادامه یافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
زمانی که کودک احساس گرسنگی می‌کند، باید به او غذا بدهید. معده خالی می‌تواند بهبودی را به تأخیر بیندازد. از غذاهای ساده و کم‌فیبر مانند موز، برنج، پوره سیب و نان تست استفاده کنید.

منابع مقاله